Het jaar starten met een ijshoorntje?

Voorlopig even de laatste blog over eten. Na taaitaai, chocoladeletters en oliebollen is het nu tijd voor een wafeltje om het nieuwe blogjaar mee in te luiden.

koekjes knijpen en ontrollen

Kniepertjes zijn een typisch eindejaarsgebak in de noordelijke provincies: Groningen, Drente en Overijssel. Het wordt gemaakt van kleine deegbolletjes die in een wafelijzer worden ‘platgeknepen’ met als resultaat een plat knapperig koekje.

Een variatie op het kniepertje, knijpertje of ijzerkoekje (een verwijzing naar het wafelijzer) is het ‘rolletje’. Dit koekje wordt ook wel ‘oublie’ genoemd en is vooral bekend van de obliehoorn bij een ijsje. Anders dan bij het knijpertje wordt het deeg niet geknepen, maar gegoten. Dit koekje wordt ook niet met Oudjaar gegeten, maar met Nieuwjaar. Dat verschil heeft met de vorm te maken. Een oublie wordt direct na het bakken opgerold op een stokje of breinaald (al naar gelang of je hem nog wilt vullen of niet). Het resulterende rolletje staat symbool voor het nieuwe jaar, dat zich nog moet ontvouwen. Een kniepertje is plat en staat daarmee symbool voor een jaar, dat alles wat het in zich had, al heeft laten zien.

bedankje met traditie

De naam oublie stamt uit de tijd van de Grieken, waarbij oublie zou zijn afgeleid van ‘obelios’. Met obelios werden ijzers aangeduid, waartussen koeken werden gebakken. Van de schrijver van de Odysee, Homerus, is bekend dat hij dol was op deze wafeltjes gevuld met kaas.

Een andere verklaring voor de naam oublie gaat terug op het Latijnse woord ‘oblatum’,  dat ‘offergift betekent. Dit zou verklaren waarom wafels eeuwenlang tijdens de feestdagen werden weggegeven als bedankje aan knechten, meiden of de pastoor.

vrijgevigheid wordt vrijpostigheid
Wafels waren goedkoop, lekker en laagdrempelig. Voor Franse wafelbakkers in Amsterdam werd laagdrempelig op een gegeven moment vooral ‘plat’. Waardoor de straten vol kwamen te hangen met schunnige plaatjes en teksten om de gebakjes mee aan te prijzen. Het ging zelfs zover dat burgemeester Tulp (1593-1674) de vrijpostige uithangborden liet verbieden.

“Hier bakt men Zeeuwse wafelen goed en zuiver.

Een lieve meid bedient U voor vier stuiver.”