Vreemd

Tijdens het schrijven van mijn blog over handvaten-handvatten stuitte ik op iets vreemds in de Nederlandse taal. Zo spreken we wel van een geschiedenisleraar, een muziekleraar of wiskundeleraar, maar mag je niet spreken (eigenlijk vooral schrijven) over een Nederlands-, Duits- of Fransleraar. We maken daar een leraar Nederlands/ Duits/ Frans van. Waarom doen we dit?

Woordenlijst Nederlandse taal

Na een korte zoektocht kwam ik terecht bij een discussie over dit onderwerp op het wetenschapsforum.nl onder de zoekterm Leraar nederlands/ nederlandsleraar. Daar wordt vermeld dat er geen samenstelling is opgenomen in de Woordenlijst Nederlandse taal met voorop een taal en daarna een ander zelfstandig naamwoord. Grappig genoeg bestaat taalleraar wel. In sommige dialecten (zoals in het Maastrichts) of in het Zuid-Afrikaans is Duitsleraar wel een geaccepteerd begrip.

Frans stokbrood en een Engelse leraar

Een mogelijke verklaring voor het fenomeen is de manier hoe Nederlands, Duits en Frans doorgaans gebruikt worden, namelijk als een bijvoeglijk deel. Zo heeft niemand een taalkundig probleem met Frans stokbrood, Engelse drop of Duitse braadworst. Als de talen los geschreven worden van het woord waar ze iets over zeggen, dan is de betekenis voor iedereen duidelijk en past een Franse leraar prima in en rijtje met daarin een kale, grote of suffe leraar. Zo kan je dus ook prima een Engelse wiskundeleraar hebben of een Duitse biologieleraar.

Germanisme

De reden waarom een Duitsleraar in mijn oren niet zo vreemd klinkt, ligt mogelijk aan het feit dat het in het Duits wel prima mogelijk is. Daar spreken we wel van een Deutschlehrer, Englischlehrer, maar wordt er wel bij voorkeur gezocht naar een Lehrer Niederländisch in plaats van een Niederländischlehrer!?

Uitzondering op de regel

De combinatie van een taal en een leraar is in enkele gevallen wel toegestaan. Namelijk als de taal geen afleiding is van een volk of natie, maar een opzichzelfstaande taal zoals het Hindi, Papiaments en het Farsi. Dan mag je gewoon spreken van een Hindileraar.

En dan nog iets

Tot slot is er nog één dingetje wat ik vreemd vind. Waarom schrijven we Hindileraar met een hoofdletter. Er is een regel in het Nederlands dat we bij een samenstelling van woorden met een hoofdletter en een woord zonder hoofdletter de hoofdletter laten vallen. Zo is Kerst + boom: kerstboom en Sinterklaas + feest: sinterklaasfeest. Maar dat is iets voor een andere keer.