Minder spelling meer lol

Beter vroeg dan laat

Laatste maand was het zover; onze kleine meid ging naar de basisschool. Het vinden van een goede school is een heel karwei, waar ik met gemak tientallen blogteksten over zou kunnen schrijven. Maar dat ga ik nu niet doen. Waar het wel om gaat, is dat we bewust gekozen hebben voor tweetalig basisonderwijs. Iets wat in Nederland nog echt in de kinderschoenen staat.

Jammer, want het is in taalwetenschapland al lang bekend, dat er heel veel voordelen aan kleven. Zo neemt je IQ iets toe als je meerdere talen spreekt. Kan je dieper over zaken nadenken en makkelijker verbanden leggen, omdat je meer woorden tot je beschikking hebt. Ook kan je makkelijker een derde taal erbij leren en krijg je gemiddeld later te maken met dementie.

In de praktijk kom je echter nog te vaak vooroordelen tegen ten opzichte van het vroeg leren van meerdere talen. Zo kwam ik onlangs, tijdens mijn vakantie, weer een juf tegen die Engelse les in groep 7 en 8 nog veel te vroeg vond. Als je het mij vraagt is dat eerder veel te laat. Gemiddeld sta je tot je vierde levensjaar nog open voor het leren van vreemde klanken in andere talen. Daarna sluit het ‘venster’ om nog vloeiend een taal te kunnen leren. Van talen die je regelmatig hoort, sluit het venster iets minder snel. Maar hoe verder de klanken van je eigen taal af staan, hoe meer je leeftijd je in de weg komt te zitten bij het leren van een andere taal.

Geen focus op spelling

Helemaal oneens met de juf uit mijn voorbeeld ben ik het overigens niet. Vaak zie je dat de focus voor kinderen die in groep 7 en 8 beginnen met Engels wordt gelegd op het leren schrijven. Niet dat dat in de geformuleerde kerndoelen van het onderwijs staat. Juist niet, onderwijs in moderne vreemde talen zou gericht moeten zijn op communicatie. Verstaan en spreken zouden dus centraal moeten staan. Echter, dat toets niet zo makkelijk en snel als een spellingtest. Dus zie je in de praktijk vooral een focus op het laatste.

Taal leuk maken

Mijn voorstel is simpel: maak een moderne vreemde taal eerst leuk en interessant en op het moment dat je er al iets van verstaat, dan introduceer je langzaamaan de spelling en grammatica. De grote vraag is dan vervolgens: hoe maak ik het leuk? Hierbij een ideetje: laat de kinderen leuke liedjes meenemen naar de les en probeer er samen achter te komen wat er precies gezongen wordt. Neemt niemand iets mee, of durft niemand iets voor te stellen, dan kies je als leerkracht een leuk en doeltreffend liedje. Zo zou ik voor het introduceren van voorzetsels in het Duits kiezen voor het liedje Zerstören van Rammstein, dat gaat over een pyromaan die graag dingen stuk maakt.

Meine Sachen will ich pflegen (Ik wil goed voor mijn spullen zorgen.)
Den Rest in Schutt und Asche legen (De rest wil ik in as veranderen.)
zerreißen, zerschmeißen , zerdrücken, zerpflücken (verscheuren, verbrijzelen, verpletteren, uit elkaar trekken)

Wat vooral interessant is, zijn de vele werkwoorden met het voorvoegsel zer- wat je kan vertalen met het Nederlandse ver-. Het bijzondere hierbij is dat het voorvoegsel ver-doorgaans intact blijft bij de vertaling van het Nederlands naar het Duits. Echter, er is een rijtje aan woorden waarbij ver- een extra negatieve lading heeft. Deze woorden worden vooraf gegaan door zer-. Feitelijk weet je na het analyseren van dit nummer nagenoeg alle woorden waarbij ver- vertaald moet worden met zer-.

Humor werkt

Het is een feit dat je het beste leert door leerstof op een beetje gekke of maffe manier aangeboden te krijgen. Dat is ook de aloude kracht van sprookjes. In deze verhalen gebeuren altijd zaken die niet helemaal logisch zijn. Denk maar aan een sprekende wolf in Roodkapje die de kleren van grootmoeder aantrekt. Deze onlogica zet je aan het denken, waardoor de stof beter in je geheugen blijft zitten. Dus door songteksten te analyseren geef je de leerlingen extra kapstokjes om de betekenis van woorden aan vast te knopen. In eerste instantie verkeerd vertaalde woorden zijn daarbij een echte goudmijn. Voeg er vervolgens nog een beetje humor aan toe en succes is gegarandeerd.

Voor de liefhebbers nog even een opsomming van andere woorden met zer- uit het Rammstein-nummer:

• zerstören
• zersägen (doorzagen)
• zerlegen (uit elkaar halen)
• zerschlagen (kapot slaan)
• zerfetzen (in stukken scheuren)
• zersetzen (ontleden)
• zerreißen (verscheuren)
• zerhauen (stukslaan, hakken)
• zerbrennen (verbranden)
• zerbrechen (verbreken, instorten)