Niet lang geleden werd ik door een leesmoeder van een school benaderd met een vraag over een jongen die niet in aanmerking komt voor dyslexieonderzoek, maar die wel enorm veel problemen heeft op het gebied van taal. Bij het bespreken van zijn problemen gaf ze aan dat hij op school ook oefent met de logopediste. Op het eerste gezicht een prima opzet natuurlijk. Ware het niet dat de logopediste de DMT-kaarten (een toets waarbij je woordrijtjes op tempo moet lezen) met de jongen had zitten oefenen. Hierdoor was hij bij de laatste CITO-toets van een E- naar een C-score gegaan.

Nu zegt een leek dit weinig. Vandaar even een korte toelichting. De  resultaten op een aantal toetsen worden uitgedrukt in letters: A t/m E. Met een A-score behoort een leerling landelijk tot de beste 25% en met een E-score tot de slechtste 10%.Een C-score komt overeen met het landelijk gemiddelde.

Op zich is een mooi resultaat geboekt zou je denken… Alleen loopt deze jongen nu helemaal vast op school, want lezen en taal is meer dan wat er op de DMT-kaarten staat. De situatie is extra sneu als je daarbij bedenkt dat je op de basisschool alleen in aanmerking komt voor dyslexieonderzoek als je op de halfjaarlijkse toetsen drie keer achter elkaar een E-score hebt behaald. Concreet betekent dus dat je 1,5 jaar tot de slechtste 10% van Nederland moet behoren voordat je in aanmerking kan komen voor een dyslexieverklaring. Haal je dan een keer een C, heb je dus weer minimaal 1,5 jaar nodig om je dossier op orde te krijgen voordat je het alsnog mag indienen.

Door het oefenen van een specifieke toets heeft deze jongen even een mooi resultaat laten zien, maar is hij niet veel wijzer geworden. Als bonus kan hij door de ‘hulp’ voorlopig ook fluiten naar zijn dyslexieverklaring.

Je zou dit voorbeeld kunnen zien als een vorm van onkunde of een gebrek aan langetermijnvisie. Maar ik vind het ook toonaangevend voor de toetsgekte en een verkeerde focus op cijfertjes binnen het schoolsysteem en in de zorg. De drang naar het presenteren van mooie scores (voor wie?) lijkt het gezonde verstand uit te schakelen. We lijken collectief te vergeten dat een toets niet is bedoeld om rapportcijfers te geven. Toetsen zouden ons inzicht moeten geven in problemen, zodat die vervolgens kunnen worden aangepakt. Met de verkeerde focus leveren ze alleen maar problemen op en wordt veel dyslecten enorm tekort gedaan. Laat ik daarbij nog zwijgen van het psychische leed dat het veroorzaakt.